Wycofanie glifosatu  może uzależnić polskie rolnictwo od  rynków zagranicznych

Wyższe koszty prowadzenia upraw, ograniczenie produkcji rolnej, potencjalny wzrost cen produktów rolnych i niższa konkurencyjność polskich produktów rolnych na światowych rynkach – to główne ekonomiczne skutki potencjalnego wycofania glifosatu z rynku - wynika z raportu „Potencjalne skutki wycofania glifosatu z Polski. Ocena wpływu ekonomicznego” opracowanego przez firmę Kleffmann Group pod patronatem Federacji Branżowych Związków Producentów Rolnych. W efekcie może to skutkować większym uzależnieniem polskiego rolnictwa od rynków zagranicznych.  

Glifosat jest jednym z najbezpieczniejszych i najlepiej przebadanych środków ochrony roślin stosowanym do niszczenia chwastów. W wyniku regulacji europejskiej, glifosat już niedługo może zostać wycofany z rynku – co może mieć olbrzymie skutki nie tylko dla polskiego rolnictwa, ale też konsumentów żywności.

Główne skutki zakazu stosowania glifosatu w Polsce wg ekspertów Kleffmann Group:

• ekonomiczne – wyższe koszty prowadzenia upraw i zmniejszenie plonów skutkujące obniżeniem zysku rolnika; brak opłacalności produkcji pszenicy, jęczmienia oraz kukurydzy w Polsce przy założeniu obecnych cen zbytu
• rynkowe – niższa konkurencyjność polskich produktów rolnych na światowych rynkach towarowych
• środowiskowe – szersze stosowanie herbicydów selektywnych przez rolników – więcej zabiegów i wyższe dawki
• agrotechniczne – narastający problem odporności chwastów

Eksperci Kleffmann Group przeanalizowali najpopularniejsze w Polsce uprawy: pszenicę, jęczmień, kukurydzę, buraki cukrowe, ziemniaki, rzepak i jabłonie oraz dokonali obliczeń wpływu wycofania glifosatu na opłacalność poszczególnych upraw. Przy założeniu stałych cen zbytu potencjalne wycofanie glifosatu sprawi, że w Polsce uprawa pszenicy oraz jęczmienia stanie się nierentowna, a w przypadku pozostałych upraw rentowność gwałtownie się obniży.

W wyniku wycofania glifosatu można spodziewać się spadku dochodów rolników ze względu na wzrost kosztów zwalczania chwastów oraz niższe plony, a co za tym idzie również przychody – mówi Michał Gazdecki, Kleffmann Polska. Mimo zastosowania metod alternatywnych, należałoby spodziewać się spadku plonów od 5 do 10 procent – dodaje.

Osłabienie pozycji konkurencyjnej

Pośrednią konsekwencją, rozpatrywaną na poziomie całej gospodarki rolnej w Polsce, może być zmniejszenie podaży produktów rolniczych, a tym samym ograniczenie możliwości eksportowych i zwiększenie importu. Rolnictwo polskie oraz europejskie, będąc pozbawione jednego z ważnych narzędzi zapewniającego niższe koszty produkcji żywności, stanie się mniej konkurencyjne wobec reszty świata i rynków, które będą miały swobodny dostęp do tego herbicydu. Oznacza to większe uzależnienie od rynków zagranicznych.

Ewentualne wycofanie glifosatu może mieć szereg konsekwencji, które bezpośrednio będą oddziaływać na rolnictwo, ale będą też wywoływać skutki pośrednie, mogące dotknąć inne podmioty tworzące łańcuch żywnościowy. Wyższe koszty produkcji rolniczej mogą przemieszczać się w górę łańcucha żywnościowego, dotykając sektor przetwórstwa spożywczego i poprzez handel trafiając do konsumentów, w postaci wyższych cen żywności – komentuje Michał Gazdecki, Kleffmann Polska. I dodaje - Nie bez znaczenia jest też odziaływanie na pozycję polskiego rolnictwa na rynkach międzynarodowych. Chodzi głównie o osłabienie pozycji konkurencyjnej w stosunku do krajów, w których glifosat będzie dopuszczony do stosowania.

Powrót do przeszłości

Zgodnie z opiniami organizacji branżowych na temat alternatywnych metod zwalczania chwastów, po wycofaniu glifosatu niezbędne byłoby stosowanie niemal „dwa razy więcej zabiegów mechanicznych” i „dwa do trzech razy więcej” selektywnych herbicydów (w zależności od rodzaju uprawy), by zwalczać chwasty, do których rolnicy obecnie stosują glifosat. To oznacza powrót do niemal regularnej orki.

Co więcej, w sytuacji wycofania glifosatu część rolników będzie decydować się na intensywniejsze stosowanie selektywnych substancji czynnych z różnych grup chemicznych. Duża częstotliwość i mniejsza rotacja substancji powodują szybkie narastanie odporności chwastów. Ograniczanie różnorodności preparatów dostępnych na rynku przyspiesza znacząco proces uodpornień. To z kolei prowadzi do większej częstotliwości stosowania zabiegów chemicznych przez rolników i zwiększania dawek substancji czynnych.

Obciążenie środowiska

Zakaz stosowania glifosatu miałby nie tylko skutki o charakterze ekonomicznym, ale wpłynąłby również negatywnie na środowisko naturalne. Konieczność zastosowania alternatywnych metod zwalczania chwastów po wycofaniu glifosatu oznaczałaby zwiększenie zużycia oleju napędowego. Jak wykazała analiza, bezpośrednim skutkiem zakazu stosowania glifosatu byłby wzrost emisji CO₂ od 25 do 55 kg/ha, w zależności od rodzaju uprawy – to równowartość bezcelowego przejechania samochodem od 210 do 465 kilometrów.

Dodatkowo ograniczy to także możliwość stosowania systemów uproszczonych w rolnictwie  i wskutek zwiększonego wykorzystania maszyn rolniczych do zwalczania chwastów zintensyfikuje się erozja gleby (ze względu na większą częstotliwość zabiegów uprawowych) oraz ugniatanie gleby. Ugniatanie gleb prowadzi również do większej erozji wodnej, ponieważ zmniejsza się wsiąkanie a rośnie spływ powierzchniowy.

Wobec braku glifosatu może zwiększyć się zużycie selektywnych herbicydów a tym samym obciążenie środowiska – mówi Michał Gazdecki. Zakaz stosowania glifosatu może również wpłynąć na  pracochłonność produkcji rolniczej, a w konsekwencji na życie rolników, gdyż może to oznaczać wydłużenie czasu pracy o dodatkowe 3 do 16 godzin na hektar w zależności od rodzaju upraw – podsumowuje.

Proces rejestracji glifosatu

W czerwcu 2016 r. Komisja Europejska podjęła decyzję o przedłużeniu autoryzacji licencji na glifosat do końca 2017 roku. Wątpliwości Unii Europejskiej co do przedłużenia licencji ostatecznie rozstrzygnąć miała opinia Europejskiej Agencji Chemikaliów (ECHA), która jest jednym z wiodących organów regulacyjnych w zakresie bezpieczeństwa chemikaliów na świecie.  15 marca 2017 r. Komitet ds. Oceny Ryzyka (RAC), który działa w ramach ECHA wydał oświadczenie, że glifosat nie ma właściwości kancerogennych. ECHA przeprowadziła niezależny proces oceny i po poddaniu dokładnej analizie wszystkich dostępnych danych, glifosat został uznany jako nie posiadający właściwości kancerogennych, mutagennych, nie działający szkodliwie na bioróżnorodność, a także bez właściwości genotoksycznych. Decyzja o przedłużeniu licencji stosowania glifosatu zostanie podjęta prawdopodobnie na jesieni 2017 roku. Ostateczną decyzję podejmują Państwa Członkowskie w głosowaniu, gdzie liczyć się będzie większość kwalifikowana.

***

Potencjalne skutki wycofania glifosatu z Polski. Ocena wpływu ekonomicznego

BURAKI CUKROWE

Stan wyjściowy:

Areał buraka cukrowego wyniósł w 2016 r. 0,2 mln ha przy średnich plonach na poziomie 63 t/ha.

Koszty uprawy kształtowały się na poziomie 1348,29 Euro/ha (5748 zł). Przychód z uprawy wynosił średnio 1940,40 Euro/ha (8273 zł). Pozwalało to uzyskać rolnikowi marżę brutto w wysokości 592,12 Euro/ha (2524 zł).

Po wycofaniu glifosatu, w przypadku buraków cukrowych:

• Koniecznością stanie się stosowanie mechanicznych metod zwalczania chwastów; prawdopodobny scenariusz: konieczność stosowania 2 herbicydów selektywnych,
  1 gramanicydu oraz 1 zabiegu uprawowego.
• Koniecznością stanie się stosowanie alternatywnych herbicydów powodująca wzrost kosztów chemicznych środków zwalczania chwastów o 80 proc.
• Nastąpi wzrost nakładu pracy (zbiory) o 6,5 h na hektar
• Zużycie oleju napędowego wzrośnie o 12,25 L/ha
• Emisja dwutlenku węgla (CO2) wzrośnie o 32,83 kg/ha
• Plony zmniejszą się średnio o 5 proc.

W konsekwencji koszty uprawy buraków cukrowych wzrosną do 1454,64 Euro/ha (6202 zł). Marża brutto rolnika obniży się do poziomu 485,76 Euro/ha (2071 zł) w przypadku gdy plony pozostaną na takim samym poziomie. Prognozowane obniżenie plonów o 5 proc. sprawi, że marża brutto obniży się do poziomu 388,74 EUR/ha (1657 zł). 

W wybranych uprawach brak glifosatu może  powodować znaczne utrudnienie w regulacji zachwaszczenia. Rośliną taką są buraki cukrowe – na ich plantacjach znaczącym problemem są chwasty jednoliścienne, zwłaszcza perz. Ten uciążliwy chwast jest obecnie skutecznie niszczony właśnie z użyciem glifosatu. Brak tej substancji czynnej będzie oznaczał konieczność zwalczenia perzu z użyciem herbicydów selektywnych. Przy zwiększonej liczbie zabiegów tymi preparatami oraz potrzebie zwiększenia dawek można liczyć się ze wzrostem kosztów herbicydów w burakach cukrowych nawet o 80 proc. - mówi Michał Gazdecki, Kleffmann Polska.

Do pobrania:

Raport: Potencjalne skutki wycofania glifoatu z Polski. Ocena wpływu ekonomicznego /files/files/Raport.pdf